[ Pobierz całość w formacie PDF ]
La juna homo kun la frizitaj haroj diris plue:
Se vi hezitas plenumi la postulon de çi tiu sinjorino pro
konsidereco rilate min, mi petas, faru al vi nenian embarason.
245
MARTA
eLIBRO
Vi scias ja, ke ankaû sen tio mi laboros çe vi jam ne pli ol kel-
ke da semajnoj, çar mi havas la certecon, ke en tiu tempo mi
ricevos oficon en la oficejo de la arhitekturisto de la urbo
Varsovio & Li parolis tion kun iom da ironio kaj kun ple-
na nezorgeco. Oni povis vidi en li homon, por kiu la magaze-
no de la juvelisto estis nur stacio sur la vojo al lokoj pli altaj
kaj pli profitaj.
Jes, jes, diris la juvelisto, mi scias, ke vi baldaû min
forlasos & sed mi tamen ja ne povas.
Kiom vi pagas al çi tiu sinjoro? interrompis lin Mar-
ta.
La juvelisto diris la sumon, kiun li çiutage pagas al la frizita
junulo.
Mi akceptos la duonon de tiu pago diris la virino. Nun
la juvelisto jam per ambaû manplataj ekfrotis siajn harojn.
Aj! aj! li ekkriis, irante de unu tablo al la dua, mal-
facilan problemon vi enbatis en mian kapon. Pasante li ekri-
gardis la modlelon de braceleto, desegnitan de Marta.
Bela! mi ne povas nei! tre bela!
Aj! aj! li ripetis, kaj liaj spritaj okuloj maltrankvile va-
gis çirkaûen. Videble li batalis kun si mem, aû eble batalis en
li la deziro havi bonan kaj tre malkaran laborantinon kaj la
timo enkonduki en la laborejon ian ¸is nun ne ekzistintan
novaîon.
Li stari¸is en la mezo de la magazeno kaj, rigardante siajn
helpantojn, diris per demanda tono:
Ha? kio?
Verÿajne çi tiujn lakonajn demandojn li faris al si mem, sed
kvazaû kun videbla respondo li renkonti¸is okulo kontraû
okulo kun la kvar viza¸oj de la laborantoj, sidantaj çe la tablo.
246
MARTA
eLIBRO
Sur tiuj viza¸oj oni povis vidi iom da miro, sed multe pli da
moko. Kaj la junulo kun la frizitaj haroj ekridis preskaû laû-
te, kaj, kvazaû intencante doni plenan liberecon al sia ridado,
li salte fori¸is en la apudan çambron.
Kial tiuj homoj ridetis kaj mokis? Estus malfacile respon-
di pri tio, aû pli vere oni povus multe paroli pri tio. Sed la ju-
velisto en tiu ridado videble trovis konfirmon de siaj timoj kaj
malinklinoj. Per ambaû manoj li faris esprimplenan geston
kaj, rigardante Martan, li ekkriis:
Sed, kara sinjorino! vi, kara sinjorino, estas virino! Çi
tiu ekkrio estis tute bonkora. En ¸i sonis eç bedaûro de indus-
triisto, kiu pro motivoj, kiuj lin tute ne tuÿas, perdas bonan
negocon.
Marta ekridetis.
Mi estas virino, ÿi diris, jes, tio estas vero. Kio do
sekvas el tio? Mi scias desegni modelojn.
Nu jes, jes! ekkriis la juvelisto, frotante siajn harojn kaj
sidi¸ante inter siaj helpantoj, sed vidu, sinjorino, tio estus
afero nova, tute nova & mi konfesas, mi ne tre amas çiujn
novaîojn! & Kiel vi vidas, çe mi çi tie laboras junaj homoj &
la mondo estas kalumniema & Vi komprenas?..
Mi komprenas, interrompis Marta, kaj mi dankas
vin por la klarigoj, kiuj ne estas novaîo por mi. Çu vi açetas
mian ringon?
Mi açetas, kara sinjorjno, mi açetas &
Li rapide levigis de la se¸o, kuris al alia tablo, elÿovis tirkes-
ton kaj staris super ¸i enpense dum momento.
Jen estas la mono, li diris, donante al la virino du mon-
paperetojn.
247
MARTA
eLIBRO
Marta klinis salute la kapon kaj direktis sin al la pordo.
Estante jam çe la sojlo, ÿi returnis sin al la juvelisto.
Vi diris al mi, ke mia ringo valoras tri kaj duonon da
spesmiloj, sed vi donis al mi kvar. Mi sekve ricevis duonon da
spesmilo tro multe.
Sed, kara sinjorino, elbalbutis la juvelisto, mi opi-
niis & mi pensis & mi volis & vi, kara sinjorino, desegnis por
mi modelon.
Mi komprenas, interrompis Marta, kaj mi dankas
vin!
Kioman fojon, depost la tempo, kiam ÿi komencis trenadi
sian mizeron kaj ur¸ajn bezonojn de unuj homaj pordoj al
aliaj, ÿi anstataû dezirata laboro ricevis almozon!
Forlasinte la magazenon de la juvelisto, Marta ne ploris, ne
plirapidigis kaj ne malplirapidigis siajn paÿojn. Sen larmoj,
sen rideto kaj sen sopir¸emo ÿi iris rekte al sia lo¸ejo per pa-
ÿoj egalaj kaj sammezuraj. Antaû unu horo ÿi pensis, ke, rice-
vinte monon por la vendita ringo, ÿi açetos ankoraû hodiaû
lignon, por pli bone varmigi la çambron por la nokto, kaj
man¸materialojn, por pretigi fortigan man¸aîon al la infano.
xi tamen ne plenumis tiujn siajn intencojn, ÿi ne iris en bu-
tikon de man¸materialoj; oni povus diri, ke aû ÿi forgesis çion
en la mondo, aû ÿi ne havis forton, por iri pluen, aû kura¸on,
por iri al alia loko krom tiu alte trovi¸anta, nuda kaj malvar-
ma nestaço, kiu estis ÿia lo¸ejo. ¯is tiu tago çiufoje, kiam ÿi
estis revenanta hejmen, ÿi çiam rapide kuradis sur la ÿtupa-
ro, sed nun ÿi iris sur ¸i malrapide, kelkfoje ÿi puÿigis je kru-
ta ÿtupo, ne vidante ¸in en la komenci¸anta krepusko, aû vid-
ante nenion antaû si. Muta kaj malvarma kiel tombo ÿi eni-
ris en la çambron, îetis nur preterflugantan rigardon sur la
248
MARTA
eLIBRO
knabineton, kiu kunpremi¸inte sidis antaû la kameno, ne ek-
parolis al ÿi, deprenis de la kapo la tukon kaj aliris al la litaîo,
kuÿanta sur la planko. xiaj okuloj vitrece rigardis en la spacon.
Socia elpelindulino! ÿi murmuretis, îeti¸is sur la plankon kaj
kuÿi¸is senmova, kun viza¸o kaÿita en la kuseno, kun manoj
interplektitaj super la kapo. Janjo aliris, aû pli vere alrampis
al la loko, sur kiu kuÿis ÿia silentanta patrino, sidigis çe la pie-
da parta de la litaîo, per la maldikaj malvarmotremantaj bra-
koj çirkaûis ÿiajn levitajn genuojn kaj apogis sur ili la videble
tre pezan kapeton.
Profunda silento regis en la çambro; nur ekster la fenestro,
malalte, sur vasta spaco bruis la granda urbo, sendante obtu-
zajn, ondantajn eÛojn de sia bruo al tiu loko, kie, ÿajne for-
lasitaj de Dio kaj de la homoj, rigidi¸is en mizero kaj mal-
rapide agoniis virino kaj infano.
Marta kuÿis sur la malmola litaîo, en ÿtona senmoveco, sen
ia penso en la kapo, sen ia alia sento krom morta laci¸o. La-
boro ¸ustmaniere entreprenata kaj juste rekompensata estas
la plej efika, eble la sola efika higiena rimedo kontraû mal-
sanoj de la korpo kaj spirito. Sed nenio tiel rapide kaj ¸isfun-
de ruinigas la fortojn fizikajn kaj moralajn, kiel îeti¸ado sur
diversajn vojojn de laboro, febra serçado kaj netrovado.
Marta nun vidis antaû si jam nenian vojon. Estas vero, ke
ekzistis unu, çiam malfermita por ÿi, sed çi tiu vojo kondukus
ÿin tien, al tiu lo¸ejo çe la strata Krolewska, kaj devigus ÿin
diri al tiu virino kun la velkinta frunto kaj disliberigitaj haroj:
mi revenas! vi diris la veron! mi ne estas homo, mi estas ob-
jekto! Sed en la brusto de la juna virino ekzistis instinktoj,
sentoj, rememoroj, kiuj forturnis ÿin de tiu vojo, kiuj faris ¸in
nepensebla por ÿi. Tial ÿi efektive ne pensis pri ¸i, tiel same
249
MARTA
eLIBRO
kiel ÿi en çi tiu momento pensis pri nenio. Subite ÿi ekaûdis
kvazaû en dormo ronkan, nehaltigeblan tusadon. Çi tiuj so-
noj tremige ÿin ekskuis kaj rapidege eligis ÿin el la ÿtona sen-
moveco. Rapide ÿi levi¸is sur la litaîo kaj sidi¸is rekti¸inte.
Çu tio estis vi, kiu tusis, Janjo?
Mi, panjo!
La voço de la patrino estis tremanta kaj obtuza, la voço de
la infano estis mallaûta kaj ronka.
Rapide ÿi prenis la infanon sur la brakojn kaj sidigis ¸in sur
siaj genuoj. Per la manplato ÿi ektuÿis la frunton, kiu estis
varmega, ÿi almetis la manon al la brusto, en kiu la infana
koreto batadis per forto spasma kaj disÿiranta.
Ho, mia Dio! ek¸emegis la virino, nur ne tion! Çion,
kion vi volas, nur ne tion!
En la krepuska mallumo ÿi ne povis klare vidi la viza¸on de
la filineto. xi eklumigis la malgrandan lampon kaj, portante
la kvarjaran knabineton en la brakoj kiel suçinfanon, elmetis
ÿian kapon al la lumo. Sur la vangoj de la infano trovigis ru¸aj
makuloj de varmego, la lar¸aj pupiloj rigardis kun profunda,
kvankam muta plendo. xi ektuÿis denove kaj senforte klinis
la pezan kapeton sur la brakon de la patrino.
En la mezo de la nokto per la ÿtuparo de la alta domo ku-
ris malsupren virino kun nigra tuko sur la kapo. Preskaû ab-
[ Pobierz całość w formacie PDF ]